NHÀ THỜ HỌ NGUYỄN ĐÌNH XÃ HOẰNG QUỲ

Nằm trên vùng đất Quỳ Chữ, xã Hoằng Quỳ, nhà thờ họ Nguyễn Đình. Cuốn gia phả họ Nguyễn Đỉnh hiện lưu giữ tại từ đường họ Nguyễn ở thôn Qùy Chữ do nhà Hán nôm Bùi Xuân Ví dịch tháng 8 năm 1996, viết về 22 đời, đời thứ nhất là cụ Nguyễn Phi Khanh (Nguyễn ứng Long) "Trong vụ án trại vải giữ bí mật
nguồn gốc của Nguyễn Trãi, nên đời sau viết tộc phả chép cụ Nguyễn Biện Thay thế cho tên của Ứng Long, cụ Nguyễn Biện là người trong họ không rõ chỉ nào ". (B.X.V dịch). Đến đời thứ 4 họ Nguyễn Nhữ có một Chi đến định cư ở Hoằng Hóa(khoảngcuối TK XV) đổi thành họ Nguyễn Đình do cụ tổ Nguyễn Đình Khuynh là con cụ Nguyễn Nhữ Trực, cháu nội của cụ Nguyễn Nhữ Soạn, thế hệ cha, ông đều là bậc khai quốc công thần trong
khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyễn Đình Khuynh làm tới chức tổng binh tước Hoàng Lễ Hầu. Dòng họ Nguyễn Đình phân bổ chủ yếu ở các tỉnh Nghệ An,
Thanh Hóa, Ninh Bình. Đến đời thứ 13 cụ Bá Trữ (Bá Đình ) là một Tri huyện và là con trưởng cụ tri huyện Phụng Hóa dời nhà thờ tổ tử Mao An (xã Cát Xuyên) về quy chữ. Mãi cuối đời Cảnh Hưng, tháng 3 năm Quý Mão ông dời
nhà thờ ở Mao An về bản xã Quỳ Chữ nay, con cả Thuần Hậu Công đón các Long Khẩn các tổ tiên về quê phụng thờ" (gia phủ họ Nguyễn Đình )

Với niên đại hơn 200 năm, sức bền của vật liệu gỗ cũng như sự tác động của các yếu tố xã hội, thiên nhiên, từ đường đã thay đổi nhiều . Từ Đường còn lại hiện nay là ngôi nhà 3 gian, toàn bộ khung bằng gỗ làm . Diện tích chiều dài 7 m x rộng 5m, gồm lòng nhỏ và hiện rộng 1,10m, xây tường gạch ba mặt.Phần mái lợp ngói ta. Phía trước từ đường là sân gạch chiều dài 6,5m x rộng 7, 7m.

Tại từ đường họ Nguyễn Đình hiện còn lưu giữ các hiện vật .
- Cuốn gia phả họ Nguyễn Đình là tàii liệu văn tự rất có gía trị trong việc tìm hiểu về một dòng họ lớn Nguyễn Nhữ - Nguyễn Đình đã sinh ra những nhân vật tài giỏi cho đất nước.

Nguyễn Cuốn gia phả ghi và 22 đời bắt đầu từ cụ Nguyễn Phi Khanh (Nguyễn Ứng Long), đờii thứ hai có cụ Nguyễn Trãi, Nguyễn Nhữ Soạn. Gia Phả do nho Sinh Nguyễn Tắc sao vào ngày 29 tháng 10năm Cảnh Hưng thứ 3 (1742).

Tại bàn thờ ở từ đường có hai bát hương sứ niên đại TK 15 – 16,  một chân đế gỗ để bài vị thờ, chạm mặt hồ phủ, hơn các dây niên đại T.K18 - 19. Hai mâm quả bằng gỗ sơn son.Bức đại tự treo trước bàn thờ bằng gỗ, chạm viền khung, khắc chữ Hán. Các đồ tế khí như giáo múc, biển hiệu bằng gỗ sơn son. Hai đôi câu đối khắc trên gỗ quý. Một đạo sắc phong triều Vua Lê Cảnh Hưng.
           Nếu chỉ tính từ đời thứ 6 cụ Nguyễn Đình Hội tự Pháp Chính (đầu TK 16) đến cuối TK 19 dòng họ Nguyễn Đình đã có13 người thi đỗ từ cử nhân tới hương cống và giữ nhiều trọng trách trong bộ máy Nhà nước phong kiến từ tri huyện tới
thượng thư, tổng binh. Có người sau khi cáo quan về hưu dạy học nổi tiếng là Thanh Liên chính trực. Di tích lịch sử Văn hoa tử đường họ Nguyễn Đình cùng cuốn gia phả và của di vật còn lưu giữ tại đây là bằng chứng chân thực sinh động về một đồng họ lớn, về một giai đoạn lịch sử xã hội thời Lê Trịnh với biết bao biến động thăng trầm. Di tích di vật từ đường họ Nguyễn Đình chứng minh cho sức sáng tạo (học văn - võ) của một đồng họ trong cộng đồng dân tộc, góp phần hiểu biết thêm về lịch sử cảu một làng quê với chiều dài tồn tại qua nhiều thế kỷ.

                                                  Đặng Thu Hương – CC VHXH